Drogi z Kamieniuk do Ćwirków
wspominana po raz pierwszy w źródłach	1730r.

Ćwirki – dawna wieś osocka, położona na południowym skraju Puszczy Białowieskiej (w starszych dokumentach wymieniana też jako Cwirki, Czwirki). Obecnie w granicach Republiki Białoruś, na terenie sielsowietu Dmitrowiczskij, w rejonie Kamienieckim, obłasti Brestskoj. Od granicy państwowej oddalona 4 km. Przez wieś przebiega linia strefy przygranicznej.

   Indeks pocztowy wsi Ćwirki – 225076.

   Wieś po raz pierwszy wymieniona została w Inwentarzu leśnictwa białowieskiego z 1730 roku. Inwentarz ten wyliczył m. in. nowe wsi „osiadłości strony Jamneńskiej” - Białowieżę, Ćwirki, Dziadówkę i Panasiuki (do klucza jamneńskiego należały dotąd następujące włości: Bobinka Mała, Chwojanówka, Czarnaki, Desewicze, Dmitrowicze, Dubiny, Omeleniec, Podomsza, Policzna, Roszkówka, Sawczyce, Sieliszcze, Świnia i folwark Orzeszkowo).

  W aktach z 1744 roku podaje się, że osocka wieś Ćwirki, położona na prawym brzegu rzeki Policznej, w czasie tzw. wojny północnej – „dla ruiny i dla przechodzących wojsk podczas zamieszania przeniosła się za rzekę, na drugie wyrzucone miejsce”.

   W 1794 roku długoletni podłowczy i łowczy Puszczy Białowieskiej Tomasz Klawa dodzierżawił do otrzymanego obrębu Osinnik (3 km na południe od oddz. 842) 17 dymów ze wsi Ćwirki, płacąc dodatkowo do rocznego czynszu 385 zł.

   Na mocy wydanego 10 września 1802 roku przez cara Aleksandra I ukazu o ochronie Puszczy Białowieskiej i znajdujących się w niej żubrów, do Puszczy zostali „przypisani” chłopi m.in. wsi Ćwirki (a także Panasiuków, Kamieniuk i Myzinar Pauckich), „dla ochrony żubrów przed wybijaniem, straszeniem i dla wyżywienia”.

   W trzecim tomie „Encyklopedyi powszechnej” z 1860 roku podaje się, że „Cwirki – wieś skarbowa, zamieszkiwana [jest] przez osoczników”.

   W okresie międzywojennym wieś Ćwirki należała do gminy białowieskiej. W latach 30-tych była to wieś gromadzka (do gromady Ćwirki przypisane były wsie Stołpowyski i Zanowiny).

   W czasie okupacji niemieckiej kilku mieszkańców Ćwirków zostało rozstrzelanych 24 września 1941 roku w pobliżu przystanku kolejowego Białowieża-Pałac. Oprócz nich zginęli tutaj także mieszkańcy wsi Świniowo, Baranki i miasteczka Kamieniec (w sumie 13 osób).

   Wieś Ćwirki (Czwirki) jest dzisiaj atrakcyjnym obiektem turystycznym. Na stronie internetowej warszawskiego Klubu Podróży „Jarema” znajdujemy taki oto zapis wrażeń po zwiedzeniu okolic białoruskiej części Puszczy Białowieskiej: „Moim zdaniem [jest to] najwspanialsza wioska tego wyjazdu. Wszystkie chałupy drewniane, przedwojenne, malowane, zdobione. Droga gruntowa przez wieś, wąska, wije się między płotami. Ławeczki z siedzącymi mieszkańcami. Wiele starych pomnikowych przydrożnych drzew. Żywy skansen. Tak piękne a jednocześnie żywe wioski już w Polsce nie istnieją. Można powiedzieć, że to wspaniałe, że przemieszczając się tak niedaleko w przestrzeni, bo tylko ok. 200 km od Warszawy można się poczuć jak w II Rzeczpospolitej, i nie jest to uczucie naciągane, tu naprawdę tak jest! Nikt tu być może nie ma samochodu, za to wszyscy mają konne wozy. To niesamowite! I to nie Azja ani Afryka, to 200 km od Warszawy!”.
Oryginalna, drewniana zabudowa wsi Ćwirki (Czwirki) pochodzi jeszcze z końca XIX i początku XX wieku. Obeszły się z nią łagodnie obydwie wojny światowe. Jest to jedna z nielicznych wsi w okolicach Puszczy, które nie zostały spalone w czasie wojny. Wieś szczęśliwie ominęła też sowiecka kolektywizacja i intensyfikacja gospodarki rolnej. Mieszkańcy bardzo umiejętnie wykorzystują tutaj drewno. Poszczególne domy pokryte są tzw. dranicą, a płoty plecione z gałęzi. Wieś posiada też oryginalny zabytek – dwustuletnią studnię, wykonaną z ciosanych kamieni, które ściśle przylegają do siebie, bez użycia jakiegokolwiek spoiwa. Jest to naprawdę majstersztyk dawnej roboty studniarskiej.

   Na obrzeżach wsi, przy odrobinie szczęścia, można spotkać rzadki na Białorusi gatunek ptaka – dzierzbę czarnoczelną. (oprac. Piotr Bajko)

 

Galeria