Janusz Hereźniak (1935-2016)

 Janusz Maciej Hereźniak – polski geobotanik i dendrolog, nauczyciel akademicki i wychowawca, wybitny artysta fotografik.

  Urodził się 24 stycznia 1935 roku w Wancerzowie k. Częstochowy, w rodzinie Stefana i Walerii.

   Absolwent IV Liceum Ogólnokształcącego im. H. Sienkiewicza w Częstochowie (1952). W 1961 roku ukończył studia na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Łódzkiego i od razu podjął pracę w Katedrze Systematyki i Geografii Roślin UŁ, gdzie uzyskał kolejno wszystkie stopnie i stanowiska (w 1969 – doktor, w 1995 – doktor habilitowany w zakresie ekologii, w 2003 – profesor nauk biologicznych, w 2005 – profesor zwyczajny). Od 1996 roku do odejścia na emeryturę w 2005 roku pełnił funkcję kierownika Katedry Botaniki, która po reorganizacji w 2000 roku przyjęła nazwę Katedry Geobotaniki i Ekologii Roślin Instytutu Ekologii i Ochrony Środowiska Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska UŁ.

   Zainteresowania naukowe J. Hereźniaka skupiały się głównie wokół florystyki, geobotaniki i dendrologii. Profesor przyczynił się do intensyfikacji badań florystycznych i fitosocjologicznych w północnej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Opublikował ponad 230 prac naukowych i popularnonaukowych z dziedziny szeroko pojętej botaniki i ochrony przyrody. Poza Polską J. Hereźniak publikował w Anglii, Holandii, Niemczech, Szwajcarii, Kanadzie, USA i Włoszech.

  Wypromował 5 doktorów, 28 magistrów i 6 licencjuszy.

  Z zamiłowaniem uprawiał fotografię przyrodniczą, osiągając w tej dziedzinie znaczące sukcesy. Od 1958 roku członek Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego, a od 1965 roku członek rzeczywisty Związku Polskich Artystów Fotografików w Warszawie. Jego fotografie odznaczają się charakterem dokumentacyjno-naukowym i artystycznym.

  Wystawiał od 1960 roku, początkowo w kraju (m.in. w Łodzi, Poznaniu, Warszawie, Kielcach, Krakowie), a później także za granicą (m.in. w Monachium, Szegedzie, USA, Danii). Miał 35 wystaw indywidualnych, brał też udział w 53 wystawach fotograficznych zbiorowych. W 1984 roku z dorobkiem liczącym kilka tysięcy zdjęć czarno-białych i kolorowych trafił do wydawanej w Szwajcarii międzynarodowej encyklopedii „Photographers Encyclopaedia International 1839 to the present” (1984).

  Kilka wystaw zdjęć J. Hereźniaka zorganizowano także w Białowieży, którą artysta bardzo często odwiedzał. W marcu 1967 roku w Domu Wycieczkowym PTTK można było obejrzeć jego wystawę pt. „Przyroda”, pokazującą na 84 fotogramach piękno przede wszystkim kwiatów. Wystawę zorganizowało Towarzystwo Przyjaciół Białowieży (J. Hereźniak był jego wieloletnim członkiem) wspólnie z Kołem Przewodników PTTK. Zaprezentowano ją także w Hajnówce. Druga wystawa w Białowieży odbyła się w dniach 4 maja – 2 lipca 1994 roku, w salach Muzeum Przyrodniczo-Leśnego BPN. Na 22 czarno-białych fotogramach pokazano leśne krajobrazy i różne ciekawe gatunki roślin. Trzecia wystawa miała miejsce w dniach 16 lutego – 29 marca 2007 roku, a gościny jej ponownie użyczyło Muzeum Przyrodniczo-Leśne BPN. Tym razem klasyk polskiej fotografii przyrodniczej zaprezentował ok. 100 fotografii powstałych podczas swojej podróży do Ziemi Świętej. Wystawa nosiła tytuł „Ziemia Święta 2000 lat po narodzeniu Chrystusa".

  Warto też wspomnieć, że kilka fotogramów J. Hereźniaka upiększało ekspozycję Muzeum Przyrodniczo-Leśnego BPN w Białowieży, która funkcjonowała w latach 1972-1999.

   J. Hereźniak jest także współautorem (z Januszem B. Falińskim) albumu pt. „Zielone grądy i czarne bory Białowieży”, wydanego w 1977 roku. Album ten cieszył się swego czasu dużą popularnością wśród mieszkańców Białowieży, jak też turystów odwiedzających tę miejscowość. Hereźniak jest również autorem rozdziału poświęconego Białowieskiemu Parkowi Narodowemu w albumie „Polskie Parki Narodowe”, wydanym przez krakowski „Parol” (wyd. 1994 i 1995). Ostatni jego album „Mocarze czasu. Pomnikowe drzewa w świecie i na ziemi łódzkiej” ukazał się w 2013 roku. Znajdujemy w nim także fotografie drzew Puszczy Białowieskiej. Poza tym na zdjęcia J. Hereźniaka z Puszczy Białowieskiej możemy natrafić w wielu książkach i publikacjach prasowych innych autorów.

  W 1995 roku ukazała się seria widokówek J. Hereźniaka poświęcona Puszczy Białowieskiej. Złożyło się na nią 6 kartek, które przedstawiają leśne krajobrazy z terenu BPN, portret żubra oraz prastary dąb w uroczysku Szczekotowo. Wydawcą serii była Oficyna Wydawniczo-Reklamowa „SAGALARA”. W 1996 roku seria została wzbogacona o 5 kolejnych kartek ze zwierzętami (żubry, tarpany, łoś). Widokówki te wydrukowało prywatne studio P. Pierścińskiego z Kielc.

  Prace fotograficzne J. Hereźniaka znajdują się w zbiorach na terenie Łodzi (Muzeum Sztuki, Miejska Galeria Sztuki, Biblioteka Uniwersytecka), także w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, w Akademickiej Galerii Fotografii Uniwersytetu w Siedlcach, ponadto w Nowym Jorku (USA) i w zbiorach prywatnych.

  J. Hereźniak był m.in. członkiem Komitetu Botaniki PAN, Komitetu Ochrony Przyrody PAN, Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Przyrody w Łodzi (pełnił także funkcję przewodniczącego), Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Botanicznego (czł. zw. od 1962) i Częstochowskiego Towarzystwa Naukowego (czł. zw. od 1995), a także członkiem wielu innych organizacji społecznych, organów opiniodawczych i rad redakcyjnych w Łodzi, Katowicach i Częstochowie.

  Twórca Parku Krajobrazowego Lasy nad Górną Liswartą. Współautor projektu Jurajskiego Parku Narodowego.

  W dniu 10 listopada 2005 roku prof. J. Hereźniak uczestniczył w odsłonięciu tablicy pamiątkowej za bramą do Obszaru Ochrony Ścisłej Białowieskiego Parku Narodowego, poświęconej prof. dr hab. Januszowi B. Falińskiemu (1934-2004), z którym łączyły go wieloletnie więzi przyjaźni. Wygłosił z tej okazji krótką przemowę.

  Po raz ostatni J. Hereźniak odwiedził Białowieżę w lecie 2014 roku, z żoną Grażyną, w celach wypoczynkowych. Interesował się też tym, czy kontynuowane są prace, które prowadził prof. Janusz B. Faliński. Pracownice Białowieskiego Parku Narodowego – Małgorzata Karczewska i Agnieszka Stankiewicz, wykorzystały pobyt Profesora w Białowieży i przeprowadziły z nim sesję fotograficzną na terenie Parku Pałacowego w Białowieży.

  J. Hereźniak został nagrodzony ponad 35 odznaczeniami i wyróżnieniami państwowymi, resortowymi, regionalnymi, w tym: Srebrnym Krzyżem Zasługi (1979), Złotym Krzyżem Zasługi (1982), Srebrną i Złotą Odznaką Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego (1978, 1982), Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1980), dwukrotnie Złotą Odznaką „Za zasługi dla ochrony środowiska i gospodarki wodnej” (1987, 1988), Odznaką „Zasłużony dla rozwoju województwa częstochowskiego” (1998), Złotą Odznaką Fotografa-Krajoznawcy ZG PTTK Warszawa, Medalem 150-lecia Fotografii (1989), Medalem im. Prof. B. Hryniewieckiego PTB, Medalem 70-lecia Łodzi Akademickiej, Medalem Komisji Edukacji Narodowej RP (2004), Nagrodą im. Karola Miarki (2006), Odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2009).

  Janusz Hereźniak zmarł 6 marca 2016 roku, dziesięć dni później został pochowany na Cmentarzu Doły w Łodzi przy ul. Smutnej. (Oprac. Piotr Bajko)

Galeria