Wykopki archeologiczne w uroczysku Obołonie.

Uroczysko Obołonie położone jest w oddziałach 282 i 313 Puszczy Białowieskiej.

Dawniej lokalizowano je ogólnie w straży augustowskiej. Taką informację znajdujemy u paru autorów, którzy wspominali o Obołoniu w swych tekstach, tj. u Stanisława Batysa Gorskiego (1829), Kazimierza W. Wójcickiego (1860), Franciszka Błońskiego, Karola Drymmera i Antoniego Ejsmonda (1888), Nestora Gienki (1902). Podają oni, że jest to jedno z większych uroczysk (obrębów) w Puszczy i leży na lewym brzegu Narewki. Występuje w nim 40 bardzo rzadkich gatunków roślin, a jemioła wyrasta wprost na sękach brzóz.

Historyk Puszczy Białowieskiej Otton Hedemann odnalazł w jednym z urzędowych dokumentów z 1796 roku uroczysko o podobnej nazwie: Obołowie, ale jest to bez wątpienia zniekształcona nazwa Obołonia. Natomiast w miejscowej gwarze nazwa uroczyska brzmi: Abałonie.

Dawniejsi mieszkańcy okolicznych wsi Pogorzelce, Teremiski i Budy twierdzili, iż uroczyska Obołonie i położone po sąsiedzku z nim uroczysko Zamczysko są częściami większego uroczyska o nazwie Stara Białowieża, opierającego się od południa o rzekę Łutownię, a od wschodu o rzekę Narewkę. Zamczysko i Obołonie miały stanowić północną część Starej Białowieży.

W latach 20-tych XIX wieku w uroczysku Obołonie chłop Maksym Niedźwiedzki ze wsi Tuszemla miał ponoć odnaleźć skarb w postaci monet, ale prowadzone w 1827 roku przez gubernatora grodzieńskiego Michała Bobiatyńskiego poszukiwania nie potwierdziły tego. Skarbu nie odnaleziono, ale natrafiono na parę szkieletów, pod czaszkami których były ustawione gliniane naczynia (łzawnice). Uznano wówczas, że jest to jakiś stary cmentarz.

W czasach współczesnych archeolodzy z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie we współpracy z Zakładem Badania Ssaków PAN (obecnie Instytut Biologii Ssaków PAN) w Białowieży przeprowadzili badania w Obołoniu i Zamczysku, w wyniku których wykryto na tym terenie pochówki szkieletowe, a przy nich resztki ceramiki i kabłączki skroniowe, pozwalające na datowanie obiektu na wczesne średniowiecze. Natrafiono też na pozostałości osad, w której zamieszkiwali ludzie pochowani na cmentarzysku. Najstarsza pochodziła sprzed prawie 2 tysięcy lat, zaś najmłodsza z XV wieku. Największa i najludniejsza była ta z okresu wczesnego średniowiecza, która mogła zajmować powierzchnię 10 ha. W sąsiedztwie tego miejsca natrafiono na ślady kopania rudy żelaza, która była wykorzystywana do lokalnej produkcji żelaza.

Nazwa Obołonie pochodzi od staroruskiego słowa „bołoń”, „bołonije”, oznaczającego podmokłą lub okresowo zalewaną wodą łąkę czy też zalewaną dolinę rzeki.

(Oprac. Piotr Bajko)

Galeria