Wdzięczna fasada dworku - widok od strony stawu zachodniego (2006r.)
zbudowany	1845r.
Park Pałacowy (mapa interatkywna)

Budynek znajduje się na terenie Parku Pałacowego w Białowieży. Swym wyglądem przyciąga wzrok chyba każdego turysty odwiedzającego tę miejscowość. Jest też chętnie fotografowany, filmowany oraz uwieczniany na obrazach przez artystów plastyków.

Zbudowany został w 1845 roku na potrzeby namiestnika tzw. Północno-Zachodniego Kraju, czyli terenów dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Brak jest informacji o pobycie namiestnika w Białowieży, natomiast na pewno w budynku tym zatrzymywali się przedstawiciele wyższej administracji państwowej. Jako pierwszy zatrzymał się w tym budynku generał-gubernator Fiodor J. Mirkowicz. Przybył on do Puszczy w związku z przeprowadzaną - na polecenie cara - obławą na żubry.

W tym czasie budynek nie wyróżniał się tak atrakcyjnym wyglądem, jak dzisiaj. Jego koszarowy styl nie wzbudzał zachwytu. Głównie z tego powodu przybyłego w 1860 roku na polowanie w Puszczy Białowieskiej cara Aleksandra II umieszczono w świeżo wykończonej leśniczówce, znajdującej się po sąsiedzku (niestety, leśniczówka ta od dawna już nie istnieje!). W tym samym czasie zapadła decyzja o zmianie architektury budynku. Od strony południowej dobudowano jedno skrzydło, a nad całością – piętro. Z zewnątrz obiekt otrzymał liczne architektoniczne ozdoby. Od tego momentu zaczęto mówić o nim jako carskim pawilonie myśliwskim. Do chwili wzniesienia w pobliżu pałacu carskiego (w latach 1889-1894), zatrzymywali się w nim wielcy książęta rosyjscy, przyjeżdżający do Puszczy na łowy.

Dworek  - początek XX wieku

Po wybudowaniu pałacu, w pawilonie urządzono muzeum pamiątek po polowaniach carów rosyjskich, książąt oraz ich gości. Przechowywano tutaj m.in. łopatę, którą car posadził drzewko w Zwierzyńcu, puchar podarowany carowi przez księcia pruskiego, księgę z wpisami uczestników polowań oraz odwiedzających Puszczę uczonych, pisarzy i podróżników. W 1894 roku do muzeum przekazano album zdjęć z polowania cara Aleksandra III. Wszystkie te eksponaty zostały w sierpniu 1915 roku wywiezione do Rosji, skąd już nie powróciły.

W 1899 roku pawilon poddano kapitalnemu remontowi. Wykonano nowe kominy, ściany wewnętrzne, ganek od strony południowej. Zmieniono część dachu nad wschodnim skrzydłem. Od tej strony dobudowano także kryte wejście.

Podczas I wojny światowej, w budynku umieszczono początkowo etapowy szpital polowy, później urządzono w nim kasyno oficerskie. Kasyno, tyle że prowadzone przez Przysposobienie Wojskowe Leśników, funkcjonowało tutaj także w okresie międzywojennym. Jednocześnie w budynku swą siedzibę miało biuro turystyczne Sekcji Towarzystwa Urzędników Państwowych, kierujące lokalnym ruchem turystycznym. Funkcjonował też kiosk z pamiątkami. W tym okresie obiekt zmienił nieco wygląd. Od strony zachodniej dobudowano skrzydło, zaś w części północnej skrzydła wschodniego – nowe okna. Pojawił się także taras od strony południowej i częściowo zachodniej.

Kasyno Przysposobienia Wojskowego Leśników - 1927 r.

Podczas II wojny światowej Niemcy dalej prowadzili kasyno oficerskie. Wspomniał o nim w swej powieści szpiegowskiej „Duch Białowieży” Aleksander Omiljanowicz.

Po wyzwoleniu w budynku urządzono gospodę „Turystyczną”. Później funkcjonowała ona jako jadłodajnia i na końcu – restauracja, która w latach sześćdziesiątych obsługiwała w sezonie około 600 osób dziennie. Na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych dobudowano korytarz łączący skrzydło wschodnie z zachodnim. W 1960 roku przeprowadzono kolejny remont kapitalny. Dobudowano wówczas taras, zrobiono nowe przejścia wewnątrz obiektu i dokończono zabudowę podwórza.

Po pożarze w dniu 13 stycznia 1980 roku siedziby miejscowego przedszkola, do zabytkowego obiektu przenieśli się na kilka lat przedszkolacy. Powrócili oni do własnego, odbudowanego lokum w 1985 roku. Przez ten krótki okres część pomieszczeń zajmowało biuro Północnopodlaskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków.

W 1986 roku zespół architektów pod kierunkiem mgr. inż. Kazimierza L. Wasilewskiego opracował projekt modernizacji całego obiektu na potrzeby Ośrodka Edukacji Przyrodniczej BPN. Prace te przeprowadzono w latach 1991-1994. Zlikwidowano wówczas część kuchenną, tzw. klamrę łączącą skrzydło wschodnie z zachodnim oraz taras. Przy okazji odkryto, że budynek nie posiada fundamentów. Posadowiony został na kamieniach ułożonych w węgłach, przy czym w jednym miejscu zamiast głazu położono koło od żaren. Koszt wykonanych prac pokryto głównie z dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Ośrodek Edukacji Przyrodniczej BPN, który nieco później za swego patrona obrał prof. Jana Jerzego Karpińskiego, rozpoczął działalność z początkiem 1996 roku. Jego oficjalne otwarcie nastąpiło 12 października 1996 roku. Po ponad dziesięciu latach istnienia placówka ta zdobyła rozgłos nie tylko w kraju, ale i za granicą. Pierwszym kierownikiem placówki była białowieżanka, dr Małgorzata Buszko-Briggs. (oprac. Piotr Bajko)

Galeria