Rezerwat Wysokie Bagno
 |
|
Fragment drzewostanu świerkowego po ostatniej gradacji kornika
|
| Powierzchnia: 78,54ha |
| Rok utworzenia: 1979 |
| Przedmiot ochrony: rozległe torfowisko porośnięte borem świerkowym oraz fragment zatorfionej doliny rzeki Narewki ze stanowiskiem bobrów. |
|
(autor: Krzysztof Parzych)
|
 |
Rezerwat leśny Wysokie Bagno utworzony został na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 15 października 1979 roku (Monitor Polski, 1979, Nr 26, poz. 141). Położony jest w środkowej części Puszczy Białowieskiej przy granicy polsko-białoruskiej, na terenie Nadleśnictwie Białowieża. Powierzchnia rezerwatu wynosi 78,54 ha.
Rezerwat powołano w celu zachowania w naturalnym stanie boru świerkowego torfowcowego z rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin w runie. Obejmuje on rozległe torfowisko porośnięte borem świerkowym oraz fragment zatorfionej doliny rzeki Narewki ze stanowiskiem bobrów.
Teren rezerwatu jest równy, lekko pochylony w kierunku południowym. Wzniesiony średnio 155 m n.p.m. Miąższość torfu w centralnej części torfowiska wynosi ponad 3 m.
Od północy rezerwat przylega do rozległego wyniesienia morenowego, którego ściekające wody zasilają torfowisko. Południowa granica rezerwatu opiera się o rzekę Narewkę. Wschodnia natomiast przylega do ścisłego rezerwatu przyrody utworzonego w białoruskiej części Puszczy w 1971 roku.
Na początku lat 60-tych, czyli jeszcze przed utworzeniem rezerwatu, przeprowadzona została melioracja w odległości ok. 50 m od południowego brzegu lasu. Wykopane rowy odwadniające spowodowały obniżenie się wód gruntowych i zanik cennych gatunków mszaków, a przez to zmianę cennych zbiorowisk roślinnych. Obecnie rowy te samoistnie zarastają i następuje powolna regeneracja stanu siedlisk.
Przeważającą część rezerwatu pokrywa bór świerkowy torfowcowy o charakterze typowo borealnym (34,5 ha), który jest charakterystyczny dla północno-wschodniej Polski. W drzewostanie spotykamy świerk pospolity, brzozę omszona, miejscami sosnę pospolitą i olszę czarną. Sosnę w tym zespole wyraźnie wypiera świerk. Zbiorowiska te odznaczają się kępiastą strukturą. Drzewa rosną na niewielkich wyniesieniach utworzonych przez systemy korzeniowe. Między nimi występują podtopione dolinki, w których rosną m.in. takie gatunki, jak knieć błotna, wierzbownica błotna, turzyca błotna, wiechlina zwyczajna i inne. Na kępach natomiast umiejscawiają się: borówka czarna, borówka brusznica, siódmaczek leśny, widłak jałowcowy, gruszyczka jednostronna. Zespół ten reprezentuje bardzo bogatą florę mszaków.
Na północnym brzegu rezerwatu występuje inny zespół - ols typowy (8,5 ha), który charakteryzuje się silnym podtopieniem. Oprócz olsu znajduje się tam też fragment łęgu jesionowo-olszowego (16 ha), który występuje także w części wschodniej rezerwatu. W zespole tym dominują drzewostany olszowe z domieszką świerka, rzadziej z pojedynczą domieszką brzozy omszonej. W runie dominują: pokrzywa zwyczajna, gwiazdnica gajowa, śledziennica skrętolistna. Jako domieszka występuje psianka słodkogórz, rzadziej karbieniec pospolity. Ciekawym tutaj zjawiskiem jest fragment tego zespołu wykształcający się w miejscu dawnego zrębu zupełnego, założonego na terenie boru torfowcowego. Odnowiono go sztucznie świerkiem, ale ze względu na wysoką wilgotność i silne wahania wód gruntowych, samoistnie zaczęła się odnawiać olsza czarna i brzoza omszona.
Poza tym na terenie rezerwatu znajdują się jeszcze dwa zbiorowiska roślinne: las mieszany torfowcowy i grąd murszowy (1,5 ha), położone bezpośrednio przy granicy państwowej.
Granicę południowej części rezerwatu stanowią dawne łąki turzycowe nad rzeką Narewką (14,04 ha), które jeszcze do połowy lat 80-tych były koszone. Ze względu na zaprzestanie wykaszania, nastąpiła sukcesja wtórna. Pojawiły się wierzby – iwa oraz szara, brzoza omszona i olsza czarna. Miejscami widać już pojawiające się pojedyncze świerki przesuwające się na południe od strony brzegu lasu.
Ogólnie powierzchnia drzewostanów w całym rezerwacie wynosi 64,5 ha, co stanowi 82,7%.
Od siedziby Nadleśnictwa Białowieży do Ośrodka Edukacji Leśnej „Jagiellońskie” przez cały rezerwat biegnie po nasypie ścieżka edukacyjna „Krajobrazy Puszczy” z przystankami. Właściwie jest ona jedyną drogą, po której na tym terenie wolno się swobodnie poruszać. Nasyp był wykonany podczas I wojny światowej, pod linię kolejki wąskotorowej, która służyła Niemcom do wywozu drewna z Puszczy Białowieskiej.
Na terenie rezerwatu prowadzone są badania naukowe. Aleksander W. Sokołowski opisał występujące tutaj zbiorowiska leśne (zob. „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody”, Nr 2/1994) oraz zmiany sukcesyjne tychże zbiorowisk (zob. „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody”, Nr 1/1999). Natomiast Radosław Plewa zbadał rozsiedlenie tutaj chrząszczy z rodziny kózkowatych (zob. „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody”, Nr 2/2008). Wykazał on 34 gatunki, w tym 2 narażone na wyginięcie i 5 uznawanych za rzadkie. Brioflorę rezerwatu opisali uczestnicy warsztatów briologicznych, zorganizowanych we wrześniu 2003 roku przez Sekcję Briologiczną Polskiego Towarzystwa Botanicznego. W uroczysku Hanczary na terenie rezerwatu prowadzone są przez Białowieską Stację Geobotaniczną badania nad wierzbami w sukcesji wtórnej.
W latach 2002-2003 K. Iwanczewska, A. Gromotowicz i M. Gromotowicz z Zamiejscowego Wydziału Zarządzania Środowiskiem w Hajnówce Politechniki Białostockiej opracowali charakterystykę, zagrożenia oraz plan ochrony rezerwatu Wysokie Bagno.
W 2003 roku doszło do wycięcia na terenie rezerwatu 309 drzew, w ramach czyszczenia pasa granicznego, przy czym Wojewódzki Konserwator Przyrody wydał zgodę na wycięcie tylko 163 drzew. Kontrowersje pomiędzy leśnikami i ekologami wzbudza do dzisiaj także duża ilość uschniętych świerków w rezerwacie, w wyniku gradacji kornika pod koniec lat 90-tych ubiegłego wieku. (oprac. Piotr Bajko)
HASŁO POWIĄZANE:
Galeria
 |  |
