"Car-Dąb" w okresie swojej świetności (pocz. lat 70-tych XXw.)
Więcej zdjęć "Cara-dębu" (autor: Krzysztof Parzych)
obwód pnia na wys.130cm (lat 60- te XX w.)	640cm
obwód pnia na wys.130cm (bez kory -2009r.)	610cm
obwód pnia na wys.180cm (bez kory - 2009r.)	575cm
obwód pnia u podstawy (bez kory -2009r.)	780cm
wysokość drzewa	41m
wysokość kolumny pnia do pierwszej gałęzi	14-15m
objętość drzewa (przed uschnięciem)	ok.75m³
W 1934r. wybrany  w plebiscycie czasopisma "Rynek Drzewny" najpotężniejszym drzewem w Polsce
wykiełkował	XVIw.
zamarł	pocz. lat 80-tych XXw.

Jeden z najpotężniejszych dębów w Puszczy Białowieskiej (wys. 41 m, obwód na wys. 130 cm od podstawy - 640 cm (być może przed samym uschnięciem nawet 667 cm? - tak przymajmniej podaje Pacyniak. Natomiast w "Ochronie Przyrody" z 1934 roku znajdujemy informacje, że obwód dębu  to 640cm przyśrednicy korony 29 na 30 metrów, ale chyba jednak jest tam obwód pnia drzewa nieco zawyżony, gdyż Zaręba w 1957 roku podaje, że obwód "Cara" wynosi 623 cm i jest to najgrubsze drzewo w Puszczy Białowieskiej), obecnie obwód pnia pozbawionego kory to 610 cm. Objętość drzewa oceniana była na 75 m³. Dąb usechł między 1981 a 1983 rokiem( ja do niedawna podawałem datę -1983, ale są osoby które twierdzą, że już 1981 roku drzewo było martwe). Od ok. 25 lat dąb stoi martwy na brzegu doliny rzeki Leśnej Prawej. Dziś pień jest już całkowicie pozbawiony kory, kilka konarów odłamało się i spoczywa u podstawy pnia. Drzewo miało rozłożystą koronę i piękny cylindryczny pień. Wiek tego dębu oceniany był na 450-500 lat.

Stan obecny (marzec 2010r.). Zdjęcie zrobione podczas puszczańskiej wyprawy Pań - Izabeli Sondej i Eweliny Jaszcz

      Już w 1983 roku starłem się do niego dotrzeć, ale zgubiłem drogę, gdyż las w pobliżu tego olbrzyma był mocno zawalony powalonymi świerkami. Być może jeszcze wtedy drzewo żyło? W 1984 roku po raz pierwszy stanąłem pod „Carem-Dębem”. Wszystkie konary i cały pień pokryty był jeszcze korą. Na wysokości ok.2-3 metrów przybity była zielona tabliczka z napisem „Pomnik przyrody” a pod nią okrągły znaczek z numerem rejestracyjnym drzewa – 49, pod którym drzewo figurowało w wojewódzkim rejestrze drzewo pomnikowych od końca lat 50-tych lub pocz. 60-tych.

       Drzewo było opisywane w wielu pozycjach książkowych wymieniający najbardziej okazałe dęby w Polsce. Fotografie dębu – szczególnie jego pnia - pokazywano w wielu wydawnictwach. Jednak zdjęcie korony pokrytej liśćmi widziałem tylko w galerii zdjęć Pana Janusza Macieja Hereźniaka opublikowanej w książce „Zielone grądy i czarne bory Białowieży” (Janusz Faliński, J.M.Hereźniak – Warszawa 1977). Do okrycia "Dębu Beczki” przez Pana Jacka Wysmułka był obok "Dębu Dominatora" rosnącego w oddziale 640 najgrubszym znanym dębem szypułkowym rosnącym na terenie polskiej części Puszczy. Według mnie – osoby, która wdziała wiele puszczańskich dębów - największy atutem tego drzewa były piękny cylindryczny pień, praktycznie zachowujący swój obwód od podstawy do osadzenia na nim korony oraz ,jak na dęby puszczańskie, bardzo rozłożysta korona, złożona z potężnych konarów.

Korona - stan z 2005r.

     Nie wiadomo, kto jest autorem nazwy drzewa, ale pewnie właśnie jego ogrom i majestat zadecydował, że nazwano go carem. Według prof. Janusza Falińskiego „Car-Dąb” należał do dębów wcześnie wypuszczających liście na wiosnę. We wspomnianej wyżej książce „Zielone grady i czarne bory Białowieży” przy okazji opisu drzewa podawana jest średnica pnia – 224 cm i wys.42. We wszystkich innym wydawnictwach figurują wartości: średnica – 204, wys. 41m. W przypadku wysokości różnica jednego metra tak naprawdę nie jest istotna, ale w przypadku średnicy wnoszę, że w tej pozycji książkowej doszło do błędu w druku – „0” zostało zastąpione „2”. Potwierdza to przeprowadzony przeze mnie pomiar pnia bez kory (610cm)

   W 1934 roku w plebiscycie  czasopisma "Rynek Drzewny" "Car-Dąb" został uznany za najpotężniejsze drzewo rosnące na terenie Polski.

(oprac. Tomasz Niechoda, zuberek1969@wp.pl, zdjęcia: Małgorzata Karczewska, Mieczysław Szmuksta, Wacław Szmuksta, Tomasz Niechoda, Ewelina Jaszcz, Izabela Sondej)

HASŁA POWIĄZANE:

Najpotężniejsze dęby(Puszcza Bialowieska)

ARTYKUŁY:

"Pierwszy w dostojności między drzewami" cz.I Wojciech Adamowski ("Matecznik Białowieski" 1/2007)

"Pierwszy w dostojności między drzewami" cz.II Wojciech Adamowski ("Matecznik Białowieski" 1/2008)

LINKI:

Strona internetowa - "Dęby z Puszczy Białowieskiej"

Galeria