Podolany II - typowa dla regionu Puszczy Białowieskiej architektura drewniana (2009r.)
po raz pierwszy wymienione w źródłach	1790r.
liczba ludności (2006r.)	ok.120 osób
Dzielnice Białowieży

Wieś na Polanie Białowieskiej, będąca obecnie częścią miejscowości Białowieża. Gwarowo – Padalany, z akcentem na trzecią sylabę.

   Nazwa wsi, według prof. Michała Kondratiuka, oznaczała pierwotnie ludzi mieszkających po dole, w dolinie (porównaj - staropolski „padoł”, ukraiński „dił”, „podił”, „podilla”, „padił”. W języku białoruskim „padoł” oznacza: pobrzeże rzeki; miejsce, gdzie robi się pranie.

   Po raz pierwszy wieś Podolany została wymieniona w spisie z 1790 roku. W 1796 roku posiadała 6 włók ziemi ornej i nieuprawnej. W 1892 roku na Podolanach było 28 gospodarstw. W 1897 roku obok wsi poprowadzono linię kolejową Hajnówka — Białowieża.

   W końcu XIX wieku wieś zaczęła się poszerzać w kierunku południowym, przekraczając tor kolejowy. Obecnie starsza część wsi nazywa się Podolany I (do I wojny światowej mieszkańcy używali potocznie nazwy Padalannie lub Podolanie), nowsza — za torem: Podolany II. Obie części tworzą sołectwo Podolany. Podobno pierwszy dom na Podolanach II zbudował chłop o nazwisku Kozak (przydomek – Siebiesiuk).

   Starsi mieszkańcy Podolan wspominali o wielkiej suszy, która dotknęła ich wieś w 1905 roku. Padło wtedy sporo zwierząt gospodarskich. Wywożono je do uroczyska „Hłyboki Alos”. Jesienią tego samego roku spadły wielkie deszcze.

   W sierpniu 1915 roku na Podolanach były 23 gospodarstwa. Po kawałku ziemi posiadali również Andrzej Lickiewicz i Piekacz, którzy otrzymali ją z tytułu 25-letniej służby w carskim wojsku; z tej racji byli oni nazywani przez sąsiadów „Moskalami”. W tym czasie Podolany liczyły 107 mieszkańców.

Podolany I - tradycyjny domek (2009r.)

   Z tzw. bieżeństwa (exodusu) w głąb Rosji w sierpniu 1915 roku do Podolan nie powróciło 8 gospodarzy. W czasie I wojny światowej na polach wsi Podolany hodowano ziemniaki i jarzyny na potrzeby niemieckiego zarządu wojskowego Puszczy i obozu jenieckiego w Grudkach. Podolany jako jedyna wieś na Polanie Białowieskiej uchroniła się w 1915 roku przed spaleniem przez wycofujących się Rosjan.

   W 1921 roku wieś Podolany liczyła 51 budynków mieszkalnych. Mieszkańców – 310 osób (157 mężczyzn, 153 kobiety). Wyznanie prawosławne podało 287 osób, rzymskokatolickie – 23 osoby. Narodowość polską podali wszyscy. Ponadto w tym samym czasie leśniczówkę Podolany zamieszkiwało 8 osób (6 mężczyzn, 2 kobiety), z których 1 osoba podała wyznanie rzymskokatolickie, 1 prawosławne i 6 wyznanie mojżeszowe. Wszyscy podali narodowość polską.

  W okresie międzywojennym na Podolanach znajdowało się kilka sklepów, m.in. sklepy spożywcze prowadziły Maria Lickiewicz i Frejda Lubietkin.

   W 1937 roku na Podolanach otwarto świetlicę ludową. Kierownikiem świetlicy był Jerzy Waszkiewicz.

   Przed II wojną światową na Podolanach były tylko dwa radioodbiorniki, posiadali je leśnicy.

  We wrześniu 1942 roku na Podolanach otwarto niedużą szkołę.

  Po II wojnie światowej na Podolanach II powstał klub kultury. We wrześniu 1967 roku założono także punkt biblioteczny.

  W 1959 roku Podolany otrzymały oświetlenie uliczne.

   W latach 80-tych Podolany liczyły około 60 gospodarstw. W 1988 roku mieszkało tutaj 251 osób, w 2006 – już tylko 120.

Podolany I  (2009r.)

  W 1984 roku na drodze prowadzącej z Podolan I przez Podolany II do ściany lasu położony został asfalt. W trzy lata później do Podolan I i II doprowadzono linię wodociągową. W 1998 roku przeprowadzono modernizację linii energetycznej.

  Istniejący na Podolanach od lat 50-tych geesowski sklep spożywczy przejął prywatny przedsiębiorca i w styczniu 2000 roku uruchomił w nim sklep spożywczo-przemysłowy.

  W 2000 roku w Podolanach I i II wykonana została kanalizacja.

  Podolany posiadają tradycje kowalskie. Ostatnimi kowalami na Podolanach (i w całej Białowieży) byli: Filip Kozak i Aleksander Lickiewicz. Pierwszy z nich zaczął pracować w 1938 roku, za całe życie podkuł konie 10 tysięcy razy.

  Ciekawostką Podolan I jest studnia (obok dawnej kuźni), w której poziom wody wznosi się około pół metra ponad otaczający ją teren. Gdyby nie cembrowina, woda rozlewałaby się po okolicy. Ciekawe jest przy tym, że poziom wód w studniach po sąsiedzku jest normalny. Tę dziwną studnię wykopano jeszcze przed I wojną światową. Na niespodziewających się niczego złego kopaczy nagle wytrysnął silny strumień wody. Przerażeni, porzucili oni swoje narzędzia pracy i uciekli w bezpieczne miejsce. Woda szeroko się rozlała. Mieszkańcy orzekli, że pewnie jest „nieczysta”. Powołana została komisja pod kierunkiem dyrektora carskiego Zarządu Puszczy Białowieskiej A. Kołokolcewa, która uznała, że woda jest dobra, tzn. „czysta” i jak najbardziej nadaje się do spożycia.

  Na Podolanach zachowało się jeszcze sporo starej, typowej dla tego obszaru architektury drewnianej. Na niektórych budynkach można także dostrzec gniazda bocianie. W Podolanach II uwagę zwraca duży drewniany krzyż prawosławny, wystawiony w 1999 roku.

  Przez Podolany przebiega szlak turystyczny (niebieski, 17 km) Białowieża – Czerlonka Osada – Zwierzyniec. W obu wsiach są kwatery agroturystyczne.

   Z Podolan pochodzą m.in. pułkownik WP i poeta Borys Russko, literatka Helena Aniszewska, pedagog i literatka Olga Szurkowska, dr nauk ekonomicznych Mikołaj Kozak, lotnik-nawigator ppłk inż.Mikołaj Podłaszczyk, dr nauk matematycznych Dorota Kozak-Skoworodkin, poetka Anita Gwaj, poeta Marek Waszkiewicz. (oprac. Piotr Bajko, zdjęcia: Janusz Korbel)

HASŁA POWIĄZANE:

Chińska wioska,

Galeria