Stworzony przez człowieka próg-bystrotok w okolicy osady Gruszki

Długość: 8,2km

Źródła: północna cześć polany wsi Masiewo II

Ujście: Narewka, powyżej osady  Gruszki

Rzeki Puszczy Białowieskiej

Rzeka (struga, strumień), prawy dopływ rzeki Narewka. Przepływa przez obszar przyłączony do Białowieskiego Parku Narodowego w roku 1996. 

Braszcza – to także nazwa uroczyska, które Jan Jerzy Karpiński i Otton Hedemann lokalizują w oddziałach 65, 82, 83.

Inne nazwy rzeki, spotykane w źródłach pisemnych: Barszczatka, Praszcza, Brzaszczatka, Brzaszczotka, a nawet Orłówka (nie mylić z inną rzeczką o tej samej nazwie, przepływającą przez BPN). Bazyli Tichoniuk interpretuje nazwę rzeki w następujący sposób: „Powyższa nazwa, jak i drimonim Braszcz, zawiera w sobie litewski apelatyw „brasta” (bród) (...). Apelatyw ten, chociaż już z pewną trudnością, odnajdujemy w nazwie uroczyska Braskunka, określający podmokły teren w pobliżu rzeki Leśnej”.

Braszcza posiada źródła w okolicy północnej części polany wsi Masiewo II. Eugeniusz Pugacewicz podaje, że rzeczka bierze początek na bagnach w oddziale 53, skąd płynie w kierunku południowo-zachodnim i uchodzi do Narewki powyżej osady Gruszki. Długość Braszczy wynosi ok. 8,2 km. Rzeczka jest mało zniekształcona pracami melioracyjnymi, z wyjątkiem początkowego biegu w okolicy Masiewa. Szerokość doliny waha się od kilku do kilkudziesięciu metrów. Średni spadek wynosi 0,7 m/km biegu. Na terasach występują zbiorowiska łęgowe z drzewostanem olszowo-jesionowym. Tylko nieliczne fragmenty doliny zajmują olsy typowe lub zbiorowiska o charakterze przejściowym.

Amelia Kawecka w „Lesie Polskim” (Nr 4/2003) podaje, że na Braszczy bobry wybudowały 11 tam i 3 żeremia. Spotkać je można w oddziałach 66 D, 67 C i 85 A. Nastąpiło tam spiętrzenie wody.

Braszcza w 1999 roku objęta została programem budowy progów-bystrotoków, których celem jest wydłużenie okresu zimowo-wiosennych rozlewisk oraz ograniczenie letniego wysychania cieków.

Rzekę przecina ścieżka „Tropem Żubra”. Jest to turystyczna pieszo-rowerowa trasa o długości ok. 20 km. Warto zatrzymać się na mostku w drodze ze wsi Gruszki i nasycić oczy widokiem rzecznej doliny.

Braszcza  w miejscu przecięcia przez ścieżkę "Tropem Żubra"

W górnym odcinku Braszczy Janusz Czerepko, Michał Wróbel i Andrzej Boczoń przeprowadzili w latach 2004-2005 badania naukowe, zmierzające do określenia reakcji siedliska olsu jesionowego na podniesienie poziomu wody w cieku. We wnioskach autorzy proponują założenie na Braszczy budowli piętrzącej. Piszą: „Lokalizacja tamy w pobliżu źródliska rzeki Braszczy jest wskazana nie tylko z punktu widzenia ochrony samego źródliska (ols typowy), ale też z racji efektywnego wpływu tamy na charakterystykę hydrologiczną i ekologiczną całego cieku i roślinności z nim związanej (ols jesionowy). Tym bardziej, że za tamą mamy do czynienia ze sztucznie utorowanym korytem (rowem melioracyjnym), który znacznie przyśpiesza odpływ wody z torfowiska i nie dopuszcza do zalewów pradoliny strumienia na tym odcinku”. Praca wspomnianej trójki badaczy została opublikowana w kwartalniku „Leśne Prace Badawcze” (Nr 4/2006).

Osobom bliżej zainteresowanym problematyką przyrodniczą doliny Braszczy i innych okolicznych cieków wodnych polecam także lekturę niepublikowanych opracowań waloryzacyjnych Amelii Kaweckiej - „Szata roślinna tarasów rzek: Braszczy, Przedzielnej, Jelonki i bezimiennego cieku w Puszczy Białowieskiej ze szczególnym uwzględnieniem rzadkich i cennych zbiorowisk i gatunków roślin” (PTOP, Białowieża 2001; maszynopis opracowania posiada biblioteka BPN - nr inw. 11219) oraz Eugeniusza Pugacewicza - „Awifauna projektowanych użytków ekologicznych w dolinach rzek: Braszczy, Przedzielnej, Jelonki i cieku bezimiennego w Puszczy Białowieskiej ze szczególnym uwzględnieniem rzadkich i cennych gatunków” (PTOP, Hajnówka 2001). (oprac. Piotr Bajko)

Galeria