Dom Świcki  - widok  od wschodu (pocz. XXw.)
zbudowany	między 1889-1894r.
Park Pałacowy (mapa interaktywna)

Dom Świcki znajdował się na terenie Parku Pałacowego w Białowieży, w jego północno-zachodniej części (ok. 100 m na północ od Domu Marszałkowskiego). Zbudowany został mniej więcej w tym samym okresie, kiedy wznoszony był pałac carski, czyli w pierwszej połowie lat 90-tych XIX wieku. Razem z innymi budynkami towarzyszącymi głównej budowli, wchodził w skład tzw. osady pałacowej, wokół której założono Park Pałacowy. Nie wiadomo, kto był projektantem Domu Świckiego. Okres budowy i pewne analogie architektoniczne z pałacem, mogą wskazywać na projektanta pałacu – hr. Mikołaja de Rocheforta.

Dwukondygnacyjny Dom Świcki został zbudowany na rzucie litery „L”. Część środkowa budynku była murowana, obydwa zaś skrzydła drewniane, szalowane. Budynek miał ścięty narożnik, na jego osi znajdowało się główne wejście. Dom posiadał 18 osobnych, komfortowo urządzonych pokoi (27 miejsc) z rozkładem korytarzowym. Znajdowały się tutaj także pokoje kąpielowe, wspólna sala jadalna, sala bilardowa. Z obiektu korzystała świta carska, która towarzyszyła carowi podczas jego przyjazdów do Białowieży na polowania. Stałym gościem Domu był wielki książę rosyjski Mikołaj Mikołajewicz, który bardzo często zaglądał do Puszczy Białowieskiej w porze rykowiska jeleni.

W 1986 roku do Domu Świckiego doprowadzono linię wodociągową, biegnącą od budynku elektrowni (filtrowni).

Po wkroczeniu w sierpniu 1915 roku wojsk niemieckich do Białowieży, w Domu Świckim swą siedzibę umieścił Zarząd Wojskowy Puszczy, na czele którego stał Georg Escherich. Mieszkali w nim także urzędnicy zarządu.

Jeden z pokoi gościnnych w Domu Świckim (lata 30-te XXw.)

Po odejściu w grudniu 1918 roku Niemców z Białowieży, już w marcu 1919 roku w budynku ulokowała się 17-osobowa grupa fachowców leśnych, na czele z inspektorem Henrykiem Dąbrowskim. Budynek przejęła administracja utworzonego w grudniu 1920 roku Zarządu Okręgowego Lasów Państwowych (późniejsza Dyrekcja Lasów Państwowych) w Białowieży, który główną siedzibę miał w Parku Dyrekcyjnym. W Domu Świckim umieszczono Zarząd Łowiecki. W budynku znajdowały się także mieszkania jego urzędników. Mieszkał tutaj m.in. ostatni dyrektor DLP – Karol Nejman. W 1932 roku w Domu Świckim umieścił swą siedzibę Zarządu Parku Narodowego.

Warto też wspomnieć, że w lipcu 1919 roku w Domu Myśliwskim Julian Marchlewski – przedstawiciel Rosyjskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża odbył rozmowy z delegatami Józefa Piłsudskiego – Aleksandrem Więckowskim i Michałem Kossakowskim w sprawie zakładników, uchodźców i jeńców wojennych. W czasie tych rozmów na miejsce rokowań wyznaczona została stacja kolejowa Mikaszewicze na Polesiu. Prawdopodobnie w Domu Świckim zatrzymał się również goszczący w 1921 roku w Białowieży wybitny polski malarz, grafik i rysownik Leon Wyczółkowski.

W 1934 roku w Domu Świckim rozpoczęto urządzanie pięciu luksusowo umeblowanych pokoi gościnnych, obliczonych na 8 osób. Oddano je do użytku w 1935 roku.

Dom Świcki (lata 50-te XX)

We wrześniu 1937 roku w Domu Świckim zatrzymał się na dwa tygodnie polski kompozytor Feliks Nowowiejski, któremu towarzyszył dr Tadeusz Vetulani – profesor Uniwersytetu Poznańskiego. Dyrektor DLP Karol Nejman wypożyczył kompozytorowi własny fortepian, na którym ów robił pierwsze plany symfonii białowieskiej.

W latach 30-tych gospodarzem Domu Świckiego był p. Gawęcki.

W czasie okupacji niemieckiej w Domu Świckim mieścił się zarząd Reichsjägdgebietu – Państwowego Obszaru Łowieckiego, podlegającego hitlerowskim władzom centralnym. Kierował nim specjalny pomocnik Hermanna Gőringa – nadłowczy Ulrich Scherping. Tutaj swoje biuro miał (i jednocześnie mieszkał) dyrektor administracji leśnej Wagner. Z innych mieszkańców Domu Świckiego wymienić należy Flieverta – dowódcę oddziału lotników niemieckich oraz mjra Gerbsa – dowódcę batalionu policyjnego 323 i hauptmana Decke, który w miejscowym areszcie prowadził śledztwa i był znany z brutalności.

Po wyzwoleniu Białowieży Dom Świcki przeszedł pod zarząd Białowieskiego Parku Narodowego, który podlegał wówczas resortowi leśnictwa. Prof. dr Tadeusz Vetulani, częsty gość w Białowieży, tak opisywał ówczesny stan hoteliku: „Wprawdzie Dom Myśliwski, obejmujący schludne i zaciszne pokoje gościnne jest obecnie jedynie w połowie tylko umeblowany i brak w nim jeszcze materaców i dostatecznej ilości pościeli, przecież jednak gościnni gospodarze, pragnący widzieć w Puszczy jak najszersze zastępy przyrodników i miłośników przyrody, umieją tak jakoś wyrównywać te chwilowe braki, że się ich nie czuje” („Ziemia”, Nr 5/1946).

Dom Myśliwski (1975r.)

Dom Świcki bardzo szybko zaczął przyjmować różnych ważnych gości odwiedzających Białowieżę. Już w połowie lutego 1945 roku gościli w nim – Stanisław Żemis – dyrektor Dyrekcji Naczelnej Lasów Państwowych i Franciszek Krzysik – dyrektor reaktywowanego Instytutu Badawczego Lasów Państwowych.

W Domu Świckim zaczęto organizować różne konferencje, zjazdy, narady. Np. w październiku 1947 roku obradował w nim XXI Zjazd Państwowej Rady Ochrony Przyrody, a we wrześniu 1948 roku pierwszy po wojnie zjazd bioekologów polskich.

W Domu zatrzymywali się różni prominenci przyjeżdżający do Białowieży na polowania, politycy, dyplomaci, ambasadorzy, ministrowie, posłowie, dyrektorzy wielkich przedsiębiorstw i instytucji, uczeni, filmowcy itd.

Poczynając od lata 1949 roku zatrzymywali się tutaj studenci różnych kierunków nauk przyrodniczych. W lipcu 1952 roku studenci Zdzisław Pucek i Marian Filipczak oraz Janina Wolska – starszy asystent Zakładu Anatomii Porównawczej UMCS w Lublinie urządzili w Domu stację terenową, która dała początek późniejszemu Zakładowi Badania Ssaków.

Zaciszny hotel często wybierali dla odpoczynku literaci, dziennikarze, aktorzy teatralni, artyści malarze.

Uroku budynkowi dodawało gniazdo bocianie, umieszczone na wysokości 18 m, przy czynnym kominie. Ciekawostką jest, że na gnieździe tym przetrwał zimę 1958/1959 jeden bocian biały. Fakt ten za sprawą dra Stanisława Borowskiego trafił do literatury naukowej.

Krytyczną dla Domu Świckiego okazała się noc z 23 na 24 stycznia 1962 roku. W niejasnych i niewyjaśnionych do dzisiaj okolicznościach, około 3 godziny nad ranem, wybuchł w nim pożar, który szybko rozprzestrzenił się na cały budynek. Stało się to przed zaplanowanymi tutaj na 24 stycznia rozmowami przywódców Polski i ZSRR - Władysława Gomułki i Nikity Chruszczowa, polujących w białoruskiej części Puszczy Białowieskiej. Po pożarze pozostały tylko fundamenty oraz wypalone mury części środkowej budynku. Dom mieścił wówczas 13 pokoi gościnnych (27 miejsc), dwie sale konferencyjne, zaplecze gospodarcze (kuchnie, magazyny), świetlicę oraz dwa mieszkania pracowników Parku. W owym czasie był jedynym miejscem w Białowieży, gdzie można było przyjąć oficjalne delegacje rządowe czy też urządzić krajowe bądź międzynarodowe konferencje.

Resort leśnictwa podjął decyzję wybudowaniu na miejscu spalonego obiektu nowego hotelu reprezentacyjnego, ale już o zupełnie innej architekturze. Dokumentację projektowo-kosztorysową budowy opracowało Przedsiębiorstwo Projektowania Budownictwa Miejskiego „Miastoprojekt Stolica Południe" w Warszawie. Generalnym projektantem został inż. Jerzy Mokrzyński z warszawskiego zespołu architektów „Tygrysy”. Budowę prowadziło Białostockie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego w Białymstoku. Prace budowlane trwały w latach 1962-1964. Nowy Dom Myśliwski oddany został do użytku 10 września 1964 roku. Dysponował 26 miejscami noclegowymi w pokojach 1- i 2-osobowych. Pierwszym klientem Domu został Ludwik Ciołkowiak z Warszawy.

Dom Myśliwski - widok od wschodu (2006r.)

Dom Myśliwski przez długie lata pełnił rolę hotelu reprezentacyjnego Białowieży. Przyjmowano w nim najważniejszych gości odwiedzających Białowieżę. Przykładowo – na przełomie sierpnia i września 1973 roku hotel gościł I Sekretarza PZPR Edwarda Gierka i premiera Piotra Jaroszewicza, w październiku 1974 roku – księcia Bernarda, małżonka królowej Holandii, w sierpniu 1975 roku – księcia Edynburga Filipa, małżonka królowej brytyjskiej Elżbiety II, w lipcu 1977 roku – sekretarza generalnego ONZ, dra Kurta Waldheima.

Oczywiście, z hotelu korzystali także pomniejsi rangą obywatele, zarówno z kraju jak i z zagranicy. W jesieni tradycyjnie zatrzymywali się tutaj myśliwi dewizowi. Rocznie przez hotel przewijało się od 1,5 do 2 tys. osób (np. w 1997 roku z noclegów w Domu Myśliwskim skorzystało 1390 gości, w tym z kraju – 968, a z zagranicy – 422 osoby).

W Domu Myśliwskim nadal urządzano konferencje, seminaria, narady, szkolenia, spotkania. W maju 1988 roku przedstawiciele województw białostockiego, łomżyńskiego, olsztyńskiego, ostrołęckiego i suwalskiego podpisali tutaj porozumienie o utworzeniu regionu funkcjonalnego „Zielone Płuca Polski”.

Od 1993 roku w Domu Myśliwskim mieszkało przez dłuższy czas małżeństwo filmowców Bożena i Jan Walencikowie. Na stałe osiedli oni w Białowieży w 2001 roku, gdy ukończyli budowę własnego domu.

W latach 1997-2003 w Domu Myśliwskim mieściło się Biuro COWI projektu DANCEE „Puszcza Białowieska”, którego koordynatorem była Małgorzata Buszko-Briggs.

W 1999 roku w piwnicach Domu Myśliwskiego zdeponowana została część eksponatów Muzeum Przyrodniczo-Leśnego BPN, którego budynek poddano generalnej przebudowie i modernizacji. Eksponaty w 2001 roku powróciły do nowego już muzeum.

Znaczenie Domu Myśliwskiego zaczęło spadać w początku bieżącego wieku, gdy w Białowieży oddane zostały do użytku (w latach 2001 i 2002) trzy duże, nowoczesne hotele, z dużymi salami konferencyjnymi. Dom, od lat nie remontowany i nie modernizowany, zdecydowanie przegrał konkurencję na lokalnym rynku hotelarskim.

Obecnie Dom Myśliwski dysponuje 34 miejscami. Posiada 2 apartamenty dwuosobowe (dwupokojowe), 2 segmenty z pokojami jedno- dwu- i trzyosobowymi, 3 pokoje dwuosobowe, 3 pokoje trzyosobowe i 2 pokoje czteroosobowe. Jego największymi walorami są: zacisze i położenie w pięknym otoczeniu.

Kierownikami obu Domów w okresie powojennym byli: Mikołaj Niechoda, Wojciech Kowerski, Edward Witkowski, Bolesław Stysiak (w latach 1982-1986), Waldemar Chwyć (w latach 1986-2008). Obecnie Dom podlega kierownictwu Pokoi Gościnnych Centrum Edukacyjno-Muzealnego przy siedzibie BPN. (oprac. Piotr Bajko)

Galeria