The Century European Timber Corporation
 |
|
Parowóz Tx. Kolejka leśna w Puszczy Białowieskiej
|
 |
Angielska firma eksploatująca Puszczę Białowieską (10 nadleśnictw). Na mocy umowy podpisanej między firmą a rządem polskim, spółka miała działać na tym terenie w okresie 1924-1934 r.
Na czele przedsiębiorstwa stał Anglik o nazwisku Bell , który objął kierownictwo w Białowieży. Firma wyremontowała pałac carski ,który zajęła w całości ,z wyjątkiem salonów zajmowanych uprzednio przez cara. Jako szefowie poszczególnych działów w firmie figurowali dwaj rosyjscy książęta. Zatrudniono polskiego tłumacza a jako inspektora pracy gen.S.Bułak-Bałachowicza. Organizował on oddziały pracownicze na zasadzie wojskowej. Firma wykupiła od chłopów z Białowieży działki i wybudowała na nich własna dzielnicę willową , którą nazwano "Centurą" .Mimo zaangażowaniu kilkutysięcznej rzeszy robotników tzw. "bałachowców" czyli byłych żołnierzy armii gen. Bułak-Bałachowicza oraz mieszkańców wsi i osad , firma "The Century European Timber Corporation" przez okoliczna ludność zwana "Centura" odczuwała niedobór siły roboczej. Firma oferując dość wysokie stawki płacowe , werbowała robotników (z rodzinami) z najodleglejszych regionów Polski.
Centura dostaje koncesję na wyrąb w ciągu 10 lat 7.2 mln m³ drewna nad Niemnem i w Puszczy Białowieskiej, w tym w samej Puszczy 4 mln m3. Zapas drzewostanu po 10 latach ma wynosić 17 mln m³, czyli 2 razy mniej niż w 1916 roku. Cięcia planuje się prowadzić zrębami zupełnymi, z pozostawieniem nasienników i drzew stanowiących osobliwości i pomniki przyrody. Nie przewiduje się zalesiania.Na początek do wycięcia zostaje wytypowanych 2 tys ha lasu, po 10 latach pozbawione drzew ma zostać 20 tys ha. Do wywozu drewna wykorzystywano sieć kolejki wąskotorowej. W roku 1925 kolejką wywieziono z Puszczy ponad 800 tyś m³ drewna. Wybudowano też nowe linie kolejki (między innymi kolejkę na Topiło , jedną z dwóch działających obecnie jako linia turystyczna). Zwiększono tabor , sprowadzono 22 parowozy Tx, uchodzące wówczas za najnowocześniejsze. Od samego początku firma przystąpiła do masowego wycinania jakościowo najlepszych drzew. Nie dbając przy tym o sadzenie nowego drzewostanu. Gospodarka ta prowadziła do niemal całkowitego wyniszczenia Puszczy Białowieskiej. Wzdłuż linii kolejowych wycięto najcenniejsze drzewostany. Pozostałe po takiej gospodarce zręby, nie oczyszczano z gałęzi opału czy słabszej jakości drewna.
Firma wycięła i wywiozła ponad 2,5 mln m³ najcenniejszego drewna przeważnie w stanie tarcicy. Było to możliwe ponieważ wraz z eksploatacją puszczy firma przejęła tartaki w Grudkach koło Białowieży i na Stoczku w Białowieży. W zarządzie "Century" znalazł się jeden z największych tartaków ówczesnej Polski- zakład tartaczny w Hajnówce. W tartaku tym powstała filia firmy o nazwie "Century Timber Company Ltd.- Polska Spółka Drzewna Century" . Produkowała ona tarcicę wysokiej jakości przeznaczoną na rynek angielski.
Rozwiązanie umowy z firmą The Century European Timber Corporation (popularnie nazywaną „Century”) . Spółka eksploatowała Puszczę Białowieską w latach 1924-1929.
Pod wpływem opinii publicznej i wystąpień strajkujących robotników z terenów Puszczy Białowieskiej, oraz niedopełnieniu warunków umowy przez firmę. Rozwiązanie kontraktu z "The Century European Timber Corporation" nastąpiło 1 czerwca1929 r. Nie obyło się bez wypłacenia przez rząd polski odszkodowania firmie za zerwanie umowy.(oprac.Krzysztof Parzych)
Galeria
 |  |  |
