Jeden z ocalałych dębów - niemy świadek dawnej niedostępności tego uroczyska (2006r.)
lokalizacja	oddz.465,466

Nieznanowo - uroczysko w oddziałach 465 i 466 Puszczy Białowieskiej. Dawniej był to obszar straży Hajnowskiej, obecnie – Nadleśnictwa Hajnówka. W „Spisie uroczysk Puszczy Białowieskiej” z 1937 roku Jan Jerzy Karpiński wymienia też uroczysko o podobnej nazwie – Nieznanów Bór, lokalizując je w tej samej linii, nieco na południe, w oddziałach 516 i 517. Niewykluczone zatem, że dawniej uroczysko Nieznanowo sięgało aż do tego miejsca, po drodze niejako, zajmując także oddziały 488 i 489. W pewnym sensie domysł ten uprawdopodabnia utworzenie w oddziale 488 rezerwatu przyrody o nazwie „Nieznanowo”.

  W starszej literaturze (do końca XIX wieku) uroczysko Nieznanowo wymieniane jest także pod nazwami: Nieznanów, Nieznanów Rożen, Nieznanowy Róg. Nazwę swoją zawdzięczało ono przede wszystkim cechującej je niedostępności, dziewiczości.

  K. W. Wójcicki w trzecim tomie „Encyklopedyi powszechnej” z 1860 roku (str. 403) tak charakteryzuje ten zakątek: „Puszcza tu dochowała jeszcze przypomnienie tych dziewiczych ostępów, jakie niegdyś mieliśmy, których nietylko stopa ludzka nie deptała przez ciąg kilku wieków, ale promień się słońca przez nie zaledwie mógł czasem przedrzeć. Takim jest w tej puszczy [ten] ostęp (...). Od lat wielu nie uderzyła tu siekiera, ogromne piętrzące się stosy drzew, przez czas lub burze zwalonych, gęstsze szeregi młodszej roślinności, co splotła swe giętkie gałązki z suchemi konarami zwalonych olbrzymów leśnych, czynią wstęp do Nieznanowa prawie niepodobnym. Ta niedostępność, cechująca ten ostęp od wielu lat, nadała mu właściwą i odpowiednią nazwę”.

  Podobny opis znajdujemy w trzecim tomie dzieła Michała Balińskiego i Tymoteusza Lipińskiego pt. „Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym opisana” (Warszawa 1846). Na stronie 775 czytamy: „Jednej nawet części tych lasów nadano imię Nieznanów, gdzie piętrami wznoszące się zwały ogromnych pni uschłych i połamanych, splątane z wyrosłemi nanowo z pomiędzy nich drzewami, tworzą nieprzebytą puszczę, samym nawet strażnikom w zupełności nieznaną”.

  Prawie identyczne opisy uroczyska znajdujemy także u Wacława Przybylskiego („Tygodnik Ilustrowany” z 1863 roku, str. 290), J. Łozińskiego („Łowiec”, Nr 3/1878, str. 36), Bolesława Łaszczyńskiego („Ziemia” Nr 9/1929, str. 139) i szeregu innych XIX-wiecznych autorów.

  Uroczysko Nieznanowo zasłynęło także z obecności w nim ostatniego w Puszczy Białowieskiej kresowego stanowiska cisa zwyczajnego (Taxus baccata), który przetrwał tutaj do końca XIX wieku. Wspominają o nim K. W. Wójcicki i Bolesław Łaszczyński. Odszukali go na tym terenie Franciszek Błoński, Karol Drymmer i Antoni Ejsmond. W sprawozdaniu z odbytej w lecie 1887 roku wycieczki botanicznej, napisali: „Przy pomocy naszego przewodnika (...) odszukaliśmy pozostałe niedobitki, dwa krzaki cisu dwułokciowej wysokości, wieśniacy bowiem niszczą go, uważając jako skuteczne lekarstwo przeciw wściekliźnie” („Pamiętnik Fizyograficzny”, T. VIII, Warszawa 1888, str. 70). Prawdopodobnie te same okazy cisa widział jeszcze Józef Paczoski, odwiedzając uroczysko w 1893 roku (zob. „Lasy Białowieży”, Poznań 1930, str. 72 i 111). Później cisów w uroczysku już nikomu nie udało się odszukać.

  Obecnie w uroczysku Nieznanowo nie pozostało praktycznie nic z tej opisywanej dawniej niedostępności. Janusz Bogdan Faliński pisał beznamiętnie o nim w części opisowej mapy turystycznej Puszczy Białowieskiej z 1971 roku: „Nieznanowo, uroczysko (...) obejmujące dąbrowę świetlistą z rzadką w Puszczy rośliną – pszczelnikiem wąskolistnym, bory mieszane oraz łęgi olszowo-jesionowe”. (oprac. Piotr Bajko)

Galeria